7 listopada w Szkole Podstawowej w Boruszowicach trwał Wieczór dla Małej Ojczyzny w Stulecie Powstań Śląskich – niezwykłe spotkanie pokoleń. Podczas uroczystej akademii wykorzystano efekty innowacji pedagogicznej ukazującej historię powstań śląskich na terenie miejscowości.
I i II Powstanie Śląskie nie przyniosły rozstrzygnięcia. Spór o przynależność państwową Śląska trwał. Zgodnie z postanowieniami traktatu wersalskiego, 20 marca 1921 roku odbyło się głosowanie nad przynależnością obszaru plebiscytowego Górnego Śląska. W Boruszowicach głosowanie odbyło w miejscowej szkole, społeczeństwo opowiedziało się za przyłączeniem do Polski. Mimo to wynik całościowy plebiscytu przesądził o przyznaniu większej części Śląska Niemcom. To zdecydowało o podjęciu decyzji przez Polską Organizację Wojskową Górnego Śląska o rozpoczęciu trzeciego powstania śląskiego. Wybuchło ono w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku.
Na terenie Boruszowic nie było bardziej znaczących walk, natomiast sama wieś została opanowana przez powstańców już w pierwszych dniach powstania. Ważną rolę w okresie powstania odegrała fabryka prochu, w której zatrudnieni byli głównie mieszkańcy Boruszowic. Z niej oddziały powstańcze grupy północnej oraz kopalnie śląskie zaopatrywane były w materiały wybuchowe.
Od 21 do 26 maja 1921 roku rozegrała się największa bitwa powstania – bitwa o Górę Świętej Anny. Brali w niej udział m.in. mieszkańcy Boruszowic, którzy wchodzili w skład batalionu tarnogórskiego „Bogdan” (Jan Brailich, Paweł Ziaja (I), Paweł Ziaja (II), Teodor Opara, Szymon Łysik, Leonard Jaksa, Jan Tomalka,, Piotr Jarząbek, Alojzy Pałek, Ignacy Żelazko, Antoni Ciba, Jan Fuks i powstaniec o nazwisku Pancherz). 5 lipca 1921 zawarto rozejm, a w październiku ustalono przebieg granicy polsko-niemieckiej. Boruszowice i Mikołeska jako jedyne miejscowości gminy Tworóg znalazły się w granicach II Rzeczypospolitej. Granica często rozdzielała gospodarstwa, oddzieliła również dotychczas współistniejące dwie wsie: Hanusek i Solarnię (Boruszowice).
26 czerwca 1922 r. gmina Boruszowice została uroczyście przejęta przez władze polskie. Władze gminne wraz z miejscową szkołą pracowały nad utrwaleniem polskości wśród miejscowej ludności. Utworzono posterunek straży celnej i posterunek policyjny.
W Boruszowicach znajdowało się drogowe przejście graniczne. Mieszkańcy Boruszowic, byli powstańcy śląscy, zabiegali w okresie międzywojennym o uczczenie zrywu i upamiętnienie ich walk o przynależność do Polski w latach 1919 -1921. Świadectwem pamięci był Pomnik Powstańca Śląskiego zbudowany z trzech słupów symbolizujących trzy powstania (1919, 1920, 1921).
Na jednym z nich umieszczono płaskorzeźbę powstańcagórnika. Poświęcenie oraz odsłonięcie pomnika odbyło się w niedzielę 25 czerwca 1939 r. przed ówczesnym budynkiem Urzędu Gminy – dziś Szkoły Podstawowej. W uroczystości wzięły udział delegacje z całego Górnego Śląska, władze lokalne, przedstawiciele wojska, harcerze i licznie zgromadzona ludność okolicznych miejscowości.
Ale sytuacja międzynarodowa nie była łatwa, a bezpośrednie sąsiedztwo granicy polsko-niemieckiej nie ułatwiało sprawy. Kiedy 1 września 1939 roku III Rzesza zaatakowała Polskę, a wojska niemieckie przekroczyły granicę w Boruszowicach Pomnik Powstańca Śląskiego został zniszczony. Przetrwała jednak pamięć…
Uczniowie recytowali wiersze i śpiewali pieśni patriotyczne, zaś scenografię tworzyło niezwykłe dzieło – abstrakcyjny, obraz namalowany przez uczniów klas IV-VII nawiązujący do tematu spotkania. Monument (1 metr na 3 metry) przedstawiający miejsca najważniejszych zrywów powstańczych, zostanie powieszony tuz przy wejściu do szkoły. Wysłuchaliśmy również gawędy miejscowego historyka-amatora, Bernarda Opary o historii oświaty na terenie Boruszowic i Hanuska oraz inspirującego wykładu dr. Jacka Kurka. Na zakończenie spotkania wręczono nagrody laureatom konkursu literacko-plastycznego „Pocztówka dla Jana Pawła II z historią w tle”. By intencja Wieczoru dla Małej Ojczyzny dotarła jak najdalej, oddajemy głos historii, która zrekonstruowana przez uczniów przenosi nas do 1921 r…
Tekst ukazał się w wydaniu z 9.12.2019 r. (nr 133)