Szpitol do remontu

Gmina Tworóg otrzymała dofinansowanie na remont zabytkowego budynku w Tworogu tzw. „Szpitola”. Wsparcie finansowe na wykonanie prac remontowo-konserwatorskich budynku przy ul. Wolności 1 wynosi 320 tys. zł. Prace ruszą w przyszłym roku. „Szpitol” to dawny przytułek dla ubogich budowany w latach 1826 – 1827 r. z inicjatywy księcia Adolfa zu Hohenlohe-Ingelfingen.

Na zdjęciu budynek w latach 50. XX w. podczas remontu. W tym samym czasie remontowano kaplicę przyzamkową.

Z powstaniem przytułku wiąże się legenda:

Pan Tworoga, książę Adolf zu Hohenlohe-Ingelfingen, nie był lubiony przez swych poddanych. Siał strach wśród ludu, a zła sława towarzyszyła mu przez znaczny okres panowania. Wszystko zmieniło się pewnego dnia podczas polowania. Książę spotkał na swej drodze dorodnego jelenia. Już przykładał strzelbę do ramienia i mierzył w zwierzynę, gdy ta, ku przerażeniu dziedzica, przemówiła ludzkim głosem:  „Jesteś złym człowiekiem, ludziom dokuczasz, zwierzęta zabijasz, a może byś tak zaczął dobro czynić?” Książę wystraszył się nie na żarty. Strzelbę odłożył i postanowienie złożył. Odtąd starał się odkupić winy i pomagać ubogim. Postawił pięć „zakładów” dla starców, ubogich i ułomnych (w  Tworogu,  Koszęcinie, Boronowie,  Lubszy  i  Woźnikach).Przytułki nazywano potocznie „szpitolami”. Jeden z nich po dziś dzień stoi w centrum Tworoga.

Budowę zakończono w 1827 r. Data jest sprytnie zakodowana na elewacji budynku. Nad drzwiami wejściowymi widnieje napis wyrzeźbiony chronostychem na drewnianej tablicy:

 „Me tVnC ADoLphVs PrlnCeps ab HohenLohe strVXlt, Pauperibus sacrans: Rex quia convaluit” co oznacza: „Wtedy mnie zbudował Adolf książę z Hohenlohe’ych poświęcając biednym: ponieważ król wyzdrowiał”

Chronostych to sposób zapisu (kodowania) dat, które są jednocześnie częścią tekstu. Wykorzystuje się do tego fakt, że alfabecie łacińskim litery I, V, X, L, C, D, M pełnią jednocześnie funkcje cyfr rzymskich. Do zapisania w ten sposób daty używano cytatów z Pisma Świętego lub wierszy. Aby odczytać datę, należy zsumować wartości liczbowe liter będących jednocześnie cyframi. Dla ułatwienia litery te wyróżniano odmiennym modułem. Po dodaniu liczb: MVCDLVICLVXI powstaje nam data powstania szpitola w Tworogu – 1827 r.

Rysunek Fyrderyka Zgodzaja przedstawiający napis nad drzwiami wejściowymi.

Szpitol składa się z sieni na rzucie krzyża i czterech dwuizbowych mieszkań. Z jednym z nich znajdowała się centralna kuchnia z dymołapem oraz wgłębieniem w podłodze, gdzie przechowywano żywność. Obok szpitola stała studnia, z której mieszkańcy przytułku mogli korzystać do woli.

Wspomniany Adolf zu Hohenlohe–Ingelfingen kupił dobra tworogowskie (obejmujące Tworóg, Koty, Wesołą, Potępę, Świniowice, Mikołeskę, Osiek i Neudorf) 8 grudnia 1825 r. od hrabiego Andrzeja Renarda za sumę 240 tysięcy talarów. Do fideikomisu włączono je 2 stycznia 1826 r. na podstawie wpisu do księgi gruntowej w urzędzie sądowym w Tworogu.